10 GRUDNIA MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ PRAW CZŁOWIEKA

Ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych święto wypada w rocznicę uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka 10 grudnia 1948 r. 

W XX wieku przyjęto zasadę, że respektowanie praw człowieka nie jest wewnętrzną sprawą państw. Wyrazem tego stały się przyjmowane przez społeczność międzynarodową umowy dotyczące praw człowieka, m.in.:

• Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
• Konwencja o Prawach Dziecka
•  Konwencja w Sprawie Likwidacji Dyskryminacji Kobiet
•  Konwencja w Sprawie Likwidacji Dyskryminacji Rasowej.

Prawa człowieka

• wynikają z godności, jaka przysługuje każdemu człowiekowi bez względu na rasę, płeć, język, wyznanie, status majątkowy, pochodzenie narodowe i społeczne i przekonania polityczne,
• określają pozycję człowieka w społeczeństwie i wobec władzy,
  a także uprawnienia wobec innych osób,
• mogą być ograniczane, ale tylko w ściśle określonych sytuacjach, definiowanych w konstytucjach i umowach międzynarodowych dotyczących praw człowieka (potrzeba ochrony określonych wartości, ochrony bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego),
• z  ich uwzględnieniem konstruowane są akty prawne, np. konstytucje, ustawy, dyrektywy, konwencje czy traktaty.

Cechy praw człowieka

• niezbywalne – nie można się ich zrzec,
• nienaruszalne – w normalnych warunkach nie wolno ich naginać, ani tym bardziej łamać,
• powszechne – przysługują każdemu człowiekowi i dla każdego
  z nich mają taką samą wartość,
• uniwersalne – dotyczą wartości najcenniejszych dla każdego człowieka, m.in.: życie, godność, wolność, swobodny rozwój,
• naturalne – każdy człowiek je posiada, nie są nadawane,
• niepodzielne – wszystkie stanowią integralną i współzależną całość.

 Jakie są prawa człowieka?

• prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa
• prawo do uznawania wszędzie jego osobowości prawnej
• wszyscy mają prawo do jednakowej ochrony prawnej oraz do ochrony przed dyskryminacją
• prawo do wysłuchania przez sprawiedliwy, niezależny i bezstronny sąd
• prawo do bycia uznawanym za niewinnego dopóty, dopóki nie udowodni mu się winy
• prawo do tego, aby nikt nie ingerował samowolnie w jego życie prywatne, rodzinne, domowe, ani w jego w korespondencję
• prawo do posiadania obywatelstwa i jego zmiany
• prawo swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania w granicach państwa
• prawo do opuszczenia kraju, włączając w to swój własny, i powrócić do swego kraju
• prawo do ubiegania się o azyl i korzystać z niego w innym kraju w razie prześladowania
• prawo po osiągnięciu pełnoletności do zawarcia małżeństwa (za swobodnie wyrażoną pełną zgodą przyszłych małżonków) i założenia rodziny
• prawo do posiadania własności
• prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania oraz jego zmiany
• prawo do wolności opinii i wyrażania jej
• prawo do spokojnego zgromadzania i stowarzyszania się
• prawo do uczestniczenia w rządzeniu swym krajem bezpośrednio lub poprzez swobodnie wybranych przedstawicieli
• prawo równego dostępu do służby publicznej w swym kraju
• prawo do ubezpieczeń społecznych
• prawo do urzeczywistniania swych praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, niezbędnych dla jego godności i swobodnego rozwoju jego osobowości
• prawo do pracy, jej wyboru, do odpowiednich i zadowalających warunków pracy oraz do ochrony przed bezrobociem
• prawo do równej płacy za równą pracę
• prawo do odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia
• prawo do stopy życiowej zapewniającej zdrowie i dobrobyt jego i jego rodziny
• prawo do tworzenia związków zawodowych i do przystępowania do nich dla ochrony swych interesów
• prawo do urlopu i wypoczynku, włączając w to rozsądne ograniczenie godzin pracy i okresowe płatne urlopy
• prawo do swobodnego uczestniczenia w życiu kulturalnym społeczeństwa, do korzystania ze sztuki, do uczestniczenia w postępie nauki i korzystania z jego dobrodziejstw
• prawo do nauki
• prawo do ochrony moralnych i materialnych korzyści wynikających
  z działalności naukowej, literackiej lub artystycznej
• prawo do specjalnej opieki i pomocy przysługujące matce i dziecku
• przysługujące rodzicom prawo pierwszeństwa w wyborze nauczania, które ma być dane dzieciom

W Deklaracji Praw Człowieka zapisano także, że nie wolno nikogo torturować ani karać lub traktować w sposób okrutny, nieludzki lub poniżający.